1 ZORBA OLDESON, record 1.16,7a
Rijder: Rob de Vlieger (Zwaanshoek)
Eigenaar: Merwestaal Moerdijk BV
Aantal starts: 6
Aantal zeges: 2
Vader: Love You
Moeder: Trond's Mari
Opvallend: Is met een veilingprijs van 55.000 euro één van de duurste deelnemers aan deze koers.

2 ZORAN LOBELL record 1.16,7a
Rijder: Jeroen Engwerda (Biddinghuizen)
Eigenaar: Van Bellen Beheer BV
Aantal starts: 7
Aantal zeges: 3
Vader: Passing Renka
Moeder: Rambling Rose A
Opvallend: Vader Passing Renka was in de Derby van 2001 zelf deelnemer. Hij sprong in die koers, gereden door Ruud Pools, echter in de slotfase weg in een fel duel om de tweede plaats. Het zou zijn erelijst nog mooier hebben gemaakt.

3 ZIZOU LIMBURGIA record 1.18,0a
Rijder: Peter Strooper (Callantsoog)
Eigenaar: M.L.J. Wolter
Aantal starts: 4
Aantal zeges: 2
Vader: Not Disturb
Moeder: Artesia
Opvallend: Zizou Limburgia is het tweede Nederlands geregistreerde kind van de Amerikaanse merrie Artesia. Eerder kwamer er van haar al meerdere kinderen in het Duitse stamboek terecht, onder wie Ulf H Limburgia die in de Duitse Derby maar net naast de prijzen viel in de finale.

4 ZIZOU record 1.16,9a
Rijder: Robin Bakker (Ter Idzard)
Eigenaar: Rataplan Stable
Aantal starts: 5
Aantal zeges: 0
Vader: Love You
Moeder: Memory Boko
Opvallend: Robin Bakker was vorig jaar een verrassende nummer drie in de Derby met Yendi Boko. Overigens groeide ook Zizou op bij Boko Stables in de Starnmeer-polder.

5 ZIRKO BOKO record 1.16,6a
Rijder: Jos Verbeeck
Eigenaar: Vibelzee JDS Racing BV
Aantal starts: 7
Aantal zeges: 5
Vader: General November
Moeder: Krizia November
Opvallend: Vader General November was zelf ook een Derbywinnaar. Hij zegevierde in de Duitse editie van 1996 met Rolf Dautzenberg.

6 ZABATINITRANSS R record 1.15,9a
Rijder: Cees Kamminga (Willemsoord)
Eigenaar: Hodij Coatings BV
Aantal starts: 10
Aantal zeges: 3
Vader: Credit Winner
Moeder: Raisa Transs R
Opvallend: De enige merrie in het veld, hetgeen na eerdere successen van het zwakke geslacht met Yucca Boko (2008) en Until the End (2005) toch wat opvallend is. Als tweejarige was Zabatinitranss R de snelste tweejarige van haar jaargang en van het veld Derbydeelnemers is zij dat nog steeds. Fokker Klaas Redder richtte zich lange tijd op het Duitse koerswezen, waarin hij voortdurend een prominente rol speelde.

7 ZIDANE record 1.17,4a
Rijder: Hugo Langeweg Jr (Schagerbrug)
Eigenaar: Gerrits Recycling BV
Aantal starts: 4
Aantal zeges: 4
Vader: Defi d'Aunou
Moeder: Kosmos Queen
Opvallend: De ruin is gefokt door Leendert Gerrits (Helmond) zelf en dat is opvallend, want in het verleden zocht de familie het vaak in prijzige veilingaankopen. Zijn volle zus Winning Valuta was twee jaar geleden ook deelneemster aan de Derby, zij het zonder succes. Overigens won de vader van de rijder, Hugo Langeweg sr, de eerste van zijn serie Derby's al in 1988 met Clan Vrijenesse. Defi d'Aunou, de Franse vader van Zidane, was ook de leverancier van de Derbywinnaar van 2005, Until the End.

8 ZYGFRYD record 1,16,6a
Rijder: Kurt Roeges (Ureterp)
Eigenaar: Stoeterij Yzeren Hein
Aantal starts: 7
Aantal zeges: 1
Vader: Yankee Mustang
Moeder: Mikado
Opvallend: Hoewel Mikado zelf niet aan de Derby deelnam, was de merrie wel degelijk een uitstekende driejarige. In dat seizoen werd ze bijvoorbeeld vierde in de Fokkers Trofee te Wolvega, een koers die werd gewonnen door Derbywinnaar Milo Windspiel.

9 ZOEY TER SYPE record 1.17,9a
Rijder: Tom Kooyman (Limmen)
Eigenaar: C.J. van de Wetering
Aantal starts: 4
Aantal zeges: 1
Vader: Spendic
Moeder: Olympic Champ
Opvallend: Tom Kooyman was al twee keer heel dicht bij de hoofdprijs. In zijn eerste optreden werd hij tweede met Kailash, in zijn laatste Derby leverde Yco Wollem hem die positie op. Op basis van zijn gestaag groeiende erelijst zou een zege in deze klassieker de geboren Alkmaarder wel toekomen.

10 ZOON VAN UNIA record 1.17,6
Rijder: Ruud Pools (Heiloo)
Eigenaar: Dennis Sluiter
Aantal starts: 9
Aantal zeges: 0
Vader: Yankee Mustang
Moeder: Renny va Camstra
Opvallend: De ruin heeft onmiskenbaar een afstamming die bij de Derby past. Grootmoeder van Zoon van Unia is immers Ada van Cornjum, die in 1997 een van haar zoons de Derby zag winnen. Leen van Camstra heerste dat jaar de klassiekers en won met Hubert Schoonhoven de belangrijkste ervan.

11 ZEUS OLDESON record 1.17,0a
Rijder: Bas Crébas (Emmeloord)
Eigenaar: Brennels Racing BV
Aantal starts: 13
Aantal zeges: 0
Vader: Goetmals Wood
Moeder: Go To Oldeson
Opvallend: Het tweede fokproduct van Hendrik Dragt in deze koers.

12 ZJOHNNY CASH record 1.17,6a
Rijder: Sjoukje Wagenaar (Langezwaag)
Eigenaar: R. Wagenaar
Aantal starts: 4
Aantal zeges: 2
Vader: Out of the Blue
Moeder: Mercedes Star
Opvallend: De moederlijn van Zjohnny Cash heeft een groot Derbyverleden. Karla Pluto, de overgrootmoeder van de hengst, was bijvoorbeeld ook de grootmoeder van Derbywinnaar Until the End.

13 ZO INCREDIBLE record 1.18,2a
Rijder: André Bakker (Wolvega)
Eigenaar: N.H. Dekker
Aantal starts: 4
Aantal zeges: 0
Vader: Incredible Crafts
Moeder: Purple Dragon
Opvallend: In 1989 won Tjalco de Witte de Derby als eigenaar met Dante Buitenzorg en tien jaar later opnieuw met Nigel Stardust. Bij die winst in 1999 meldde hij reeds zich tien jaar later weer te zullen melden. De Jutrijper heeft zelf echter geen deelnemer dit keer, maar Purple Dragon (de moeder van Zo Incredible) is nog wel door hem gefokt. Krijgt De Witte dus toch een beetje gelijk?

14 ZIE ZO MEDO record 1.18,7a
Rijder: Rick Ebbinge (Eext)
Eigenaar: Brennels Racing BV
Aantal starts: 9
Aantal zeges: 1
Vader: Super Arnie
Moeder: Gusta Oldeson
Opvallend: Zie Zo Medo is gefokt door het duo Teus Vlot en Jan Meinders. Beiden hebben als fokker – ook afzonderlijk – een grote stempel gedrukt op de historie van de Nederlandse fokkerij. Laatstgenoemde had met Celertitas Medo (vijfde in de Derby) in een grijs verleden al een klassieke topper, van recenter datum is Topass Medo. Slolwijker Teus Vlot voorzag zijn fokproducten van de toevoeging Dakota.

15 ZORREGUIETA record 1.17,8a
Rijder: Dominik Locqueneux (België)
Eigenaar: Stal Van Nierop
Aantal starts: 4
Aantal zeges: 2
Vader: Incredible Hulk
Moeder: Ice November
Opvallend: Krijgt Prinses Maxima ook een Derbyzege op haar naam? Twee jaar geleden was Willem W Boko de beste; in 1986 moest Alexander S (Guus Knijnenburg) genoegen nemen met een vierde plaats. Vorig jaar bleef rijder Locqueneux met Yoyo Giant ongeplaatst.

16 ZWAAN'S DEAN record 1.17,8a
Rijder: Wim Duivenvoorden (Deurne)
Eigenaar: C.R. Zwaan
Aantal starts: 3
Aantal zeges: 0
Vader: Passing Renka
Moeder: Paola Dean
Opvallend: De naam Dean komt al heel lang voor in onze fokkerij. De laatste jaren had Duivenvoorden wel succes op de kortebaan met Rich Born Dean, maar in het verleden was ook Wellborn Dean een geweldig koerspaard. Fokker Zwaan vernoemde enkele jaren geleden nog een veulen naar hem: Wellborndean Two.

Het is dé dag waar menigeen naar uitkijkt. De Derby is een ijkpunt voor de situatie van de nationale fokkerij, want het is het moment waarop bij de driejarige dravers de prijzen echt worden verdeeld. Liefst 115.000 euro wordt er verreden, een bedrag dat maar zelden op de kalender verschijnt. Zelfs in internationaal opzicht. Reden genoeg voor veel trainers hun drie jaar oude paarden juist voor die koers van komende zondag klaar te stomen.

Derby belooft spanning [] De Derby kent een lange historie. Die gaat feitelijk nog veel verder terug dan de eerste officiële winst van de schimmelmerrie Gonny D, die in 1942 over 2400 meter een kilometertijd neerzette van 1.40,7. Naar verwachting van deelnemer Tom Kooyman (hij rijdt Zoey ter Sype) zal het nu per kilometer ruim twintig seconden sneller gaan. “De baan is de laatste tijd niet eens zo snel, ik verwacht dat een tijd van 1.18 heel aardig in de buurt van de winnende tijd zal liggen.” Het koersrecord staat op naam van Until the End uit 2005, die dat jaar tot 1.16,5 kwam. Als tweede aankomende nota bene, want de als eerste over de meet komende Uriah Boko werd destijds teruggesteld.
Feitelijk staat het koersrecord dus nog wat scherper. Uiteraard zijn de tijden van vroeger en nu moeilijk te vergelijken. Ook Gonny D zou nu waarschijnlijk een rol van betekenis hebben gespeeld – als gevolg van materiaalverbetering, betere trainingsmethoden en voeding plus over het algemeen rijders die minder gewicht meedragen dan de pikeurs uit een grijs verleden. Ook de banen zijn een stuk sneller geworden. Aan de andere kant liep het paard Boer al een tijd van 1.35,7 op de grasbaan van Bussum in een voorloper van de bij ons bekende Derby. En dan hebben we het bij de winst van pikeur Jan Ensing over bijna een eeuw geleden, namelijk 1911.
De Derby kent een roerige geschiedenis. Zeker in de jaren vóór de officiële versie was het gekrakeel tussen de fokkers, voor wie de Derby eigenlijk in het leven was geroepen, niet van de lucht. Sommigen waren fervente aanhangers van de Russische Orlov-dravers. Een paard dat vooral qua exterieur menig ideaalbeeld benaderde. Anderen zagen meer in de Amerikaanse draver, waarbij snelheid de boventoon voerde. Punt van discussie was dus waarop het ras verbeterd diende te worden: op snelheid of op exterieur. Die twist leidde zelfs tot een ratatouille aan Derbykoersen, zoals de Anti-Yankee-Derby-versie. Daarin mocht geen enkel paard starten met Amerikaans bloed. Al snel bleek dat een onhaalbare kaart. Niet alleen waren de Amerikaanse dravers veel sneller, ze waren ook aanmerkelijk handelbaarder in de omgang dan de vaak nukkige Russen.
meer ▼
Toch voerde in 1942 ook de Derbywinnares Gonny D nog Russisch bloed in de aderen. Haar moeder was Otelha, een paard dat doorstroomd was met Orlov-bloed. Gonny D's zoon Umberto van Gonny werd zelfs naar Amerika uitgevoerd, waar hij in koersverband nog redelijk presteerde. In de fokkerij is er van hem echter niets overgebleven. Rijder van dienst in de Derby van Gonny D was Jan de Vlieger. Als fokmerrie zou Gonny D het ook heel behoorlijk doen. Zo was haar zoon Tabor, eveneens een schimmel, later ook winnaar van de Derby en werd Ronald tweede in die klassieker.
Van een dergelijke vader of moeder op zoon of dochter-combinatie zal nu geen sprake zijn. Vier hengsten hebben twee kinderen in de Derby, waarbij Passing Renka een opvallend vaderpaard is. De vorig jaar als actief koerspaard gestopte hengst – hij haalde daarmee zelfs Holland Sport – is bezig een voorname plaats in de fokkerij te verwerven. Ook de Fransman Love You, de opvallend presterende Yankee Mustang en kampioenshengst sinds jaar en dag Incredible Crafts hebben twee nakomelingen in deze meest open Derby sinds jaren.

PER 5 AUGUSTUS 2009

1 Hugo Langeweg Jr (Schagerbrug) 72
2 Ruud Pools (Heiloo) 36
3 Rob de Vlieger (Zwaanshoek) 32
4 Robin Bakker (Deurze) 32
5 André Bakker (Lobith) 20
6 Peter Strooper (Callantsoog) 20
7 Tom Kooyman (Limmen) 19
8 John de Leeuw (Hoofddorp) 18
9 Niels Jongejans (Oudeschoot) 18
10 Cees Kamminga (Willemsoord) 16

De drafbaan van Alkmaar gaat na 30 augustus dicht voor een rigoureuze verbouwing. Dat is de reden dat hoofdsponsor Kees de Groot en het bestuur van de drafbaan hebben gemeend nog een keer flink uit te moeten halen. Naast uitgebreide media-aandacht zoals de traditionele gratis drafkrant en een uitgebreide reclamecampagne, zal de meeting op zondagmiddag 30 augustus ook van vrij entree zijn voorzien.

Niet alleen in de grote koersen zijn Nederlanders dominant, zoals afgelopen zondag nog in Berlijn waar Zar As van trainer Paul Hagoort voor een geweldig succes zorgde door de Duitse Derby te winnen. Ook trainers die wat minder opvallend presteren, blijken met het oog op de toekomst talent in huis te hebben. Zo won op de baan van het Franse Enghien de tweejarige Franse hengst Timoko, uiteraard een zoon van bijna-naamgever Imoko, in handen van Richard Westerink. De tweejarige streek een groot deel van het forse prijzenbedrag van 31 mille op.
Ook Sjaak Sijm deed in deze koers goede zaken. De man die precies één jaargang geleden zijn Zacatal du Bois de Derby Z zag winnen, kon verheugd constateren dat zijn Talismano Plessis met een derde plaats op korte afstand van de winnaar ook over talent beschikt. De ruin werd gereden door Pierre Vercruysse.