BERLIJN – Van Sjaak Snoek vernemen we de laatste tijd maar weinig, maar de oud-Heerhugowaarder is nog wel degelijk met succes actief in de sport. Maandag was er een zege op de baan van Berlijn-Karlshorst waar Sebastian Gläser een gelegenheidskoers won met de door Snoek getrainde Pacific Lady. Het was de tweede winst op rij voor de donkerbruine merrie, die ook met Snoek al meerdere malen een huldiging meemaakte. De winnende tijd van 1.21,0 was niet bijzonder.
Na een wat moeizaam bevolkt Paasprogramma, biedt de drafbaan van het Friese Wolvega komende zaterdag weer volop mooie sport. Negen goed bezette draverijen met onder meer vaderlandse toppers, maar vooraf ook al een hoopgevend aantal paarden in de kwalificaties. Liefst twintig dravers komen uit in de proeven, onder wie klassepaarden als Wicky de Viking, Freya Kievitshof en Arctic Express.
Fors prijzengeld [] Hoofdnummer qua prijzengeld is een versie van de Bronzen Stakes, de afsluitende koers waarin wordt gestreden om een prijzenpot van bijna zeven mille door paarden die dat bedrag in hun gehele loopbaan nog niet bijeengelopen hebben. Alle koersen zijn door de NDR trouwens fors verhoogd in prijzengeld.
Vrijwel alle starters in deze Bronzen Stakes hebben onlangs een keer gewonnen, de overige paarden waren daar op zijn minst een keer dichtbij. Het wemelt dan ook van de kanshebbers in deze met elf paarden goed bezette koers. Zo springen er vier vijfjarigen (Valentino Star N, Viking Charisma, Vacuna en Vaudeville K) uit, terwijl de een jaar oudere Update Groenhof eveneens vorm laat zien. Enig houvast biedt een eerdere koers, waarin Viking Charisma met niet al te grote voorsprong in handen van Frank Westerveld won voor enkele andere tegenstanders van vandaag: Vaudeville K, Update Groenhof en Valentino Star N legden toen beslag op de plaatsen twee tot en met vier. Vacuna won vier van haar laatste zes starts, maar drie van die zeges vonden plaats op de baan van Duindigt. Toch is ze natuurlijk ook hier weer kansrijk met Ronald Hauber.
Een ander boeiend nummer is de achtste draverij van de dag. Vorige keer bestreden Ufo Kievitshof (met Hugo Langeweg Jr al drie keer op rij winnaar) en good old Passing Renka (Jeroen Engwerda) elkaar te vuur en te zwaard. Eerstgenoemde zal binnenkort zijn loopbaan even op een lager pitje zetten vanwege dekdiensten, een activiteit die Passing Renka al wat langer in het voorjaar ter hand neemt. Met dit duel zou mogelijk Unico Limburgia zich ook kunnen bemoeien. De hengst van Peter Strooper won in Duitsland de St. Leger. Zijn laatste wapenfeit in ons land was een zege in het Kampioenschap van Groningen in het najaar. Hij trof toen vergelijkbare tegenstand.
De ogen zullen deze zaterdag ook weer gericht zijn op de paarden van Cees Kamminga, die vorige week in twee dagen zes koersen op zijn naam schreef. De Willemsoorder zoekt zijn heil vooral in de buurt, maar dat betaalde zich de laatste tijd ook behoorlijk uit. Zo won hij vorige week in Groningen met Veto Hollande.
De ruin neemt het op tegen twee andere vormpaarden, Wesley H Limburgia met Dion Tesselaar en Fleuron Pierre met André Bakker, waarmee het dubbel winnend-spelletje meteen moeilijk te voorspellen is. Gelukkig liggen de kaarten in de tweede koers wat duidelijker geschud, want Scott O'Hara zal hier met Hiltje Tjalsma voorin verwacht mogen worden. De combinatie was hier nu vijf keer op rij succesvol. En eigenlijk zes keer, want daarvoor werd de ruin als winnaar uit de uitslag verwijderd omdat hij buiten de baan zou zijn beland.
Ook in de derde koers komt een baanspecialist zich melden. Vicky Star won met Robin Bakker vier van haar laatste vijf starts in Wolvega. Vooral Inalco zal hier gevreesd worden. De hengst maakte met Kurt Roeges hier de vorige keer een galoppade, maar werkte daarvoor een opvallende kwalificatie af op deze baan. Met Andrea Guzzinati won de Italiaanse hengst als driejarige al twee koersen op San Siro in Milaan.
De vierde koers is voor de nieuwkomers. In hun eerste proefjes lieten Yuca Rapida (de draver van Jirnsum's voetbaltrainer Beene Dijkstra start nu met Robin Bakker) en Wietske Beemd (Dion Tesselaar) al mooie tijden zien. Laatstgenoemde is een dochter van de schimmelmerrie Share The Moment, die met de opvallende Romeo Beemd al een gelijkgekleurde prijsdraver bracht. Ook Orchide Hendrika was een uiterst verdienstelijke schimmel. Wietske Beemd, zelf zwartbruin, is een volle zus van haar.
In de vijfde koers zal de rentree van Victoriusmagic S met spanning tegemoet worden gezien door de familie Swaanenburg uit Hegelsom. De ruin was vorig jaar enkele keren razendsnel en won intussen meer dan de helft van zijn negentien starts. Vrijwel voortdurend was Ruud Pools, ook zaterdag stuurman, daarvoor verantwoordelijk. De oud-kampioen heeft een koers later kansen op een dubbelslag met Whatever Caloe. De merrie won hier al eens eerder, maar maakte vooral de laatste keer indruk toen ze in een snelle tijd derde werd.
Winnaar in die koers werd Vasterbocheckpoint, die door Peter Strooper naar een snelle debuutzege werd gevoerd. Daar zal het niet bij blijven voor het halfbroertje van de in Frankrijk succesvolle Vasterbo Jetlag. Met de drie jaar oude hengst mikt Strooper zelfs op een plaatsje in de Zweedse versie van de Breeders Crown.
FÄRJESTAD – De door Ab Zaman uit Heiloo gefokte Velvet Valley boekte op de baan van Färjestad zijn tweede zege op Zweedse bodem. De zoon van Diamond Way en Illya Kievitshof werd door Björn Goop in 1.17,9 naar de winst gereden in een koers over 2140 meter. Vorig jaar was de ruin al eens winnaar geweest in Axevalla. Dat gebeurde eveneens met Björn Goop, de succesvolle Zweed die vorige week nog overwinning nummer 3.000 in zijn loopbaan turfde. Velvet Valley, een halfbroertje van Noble Mack, was ook nog enige tijd in bezit van de combinatie JDS/Vibelzee en werd destijds getraind door Henk Grift.
HALMSTAD – Uncle Joe's Jet blijkt, eenmaal aangekomen in Zweden, het koersen nog niet te zijn verleerd. De hengst won maandag op de baan van Halmstad nu voor de tweede maal in korte tijd, met trainer Joakim Lövgren in de sulky. De winnende kilometertijd over 3146 meter was 1.17,2. Voor Uncle Joe's Jet was het de zevende winst in zijn loopbaan. De door Rob Feenstra gefokte zoon van Coktail Jet en Chloe Kim boekte in 2005 nog een dikbetaalde zege met Robin Bakker in het Hamburger Orakel.
TONGEREN – De Spanjaard Carlos Alberto Cruellas Munar is de nieuwe Europese kampioen bij de amateurs. De Mallorcaan won de afsluitende koers met Urbie Lobell, waarmee hij met klein verschil de titel veilig stelde. Voor Wim Brouwer eindigde het toernooi in een deceptie. Nadat hij zondag nog een koers won, moest hij maandag spoorslags naar huis nadat zijn vader een hartaanval had gekregen.
De titelstrijd werd afgewerkt op drie banen: Mons, Kuurne en Tongeren. De weergoden zorgden ervoor dat sommige koersen moesten worden uitgesteld, maar verder kon worden gesproken van een vlekkeloos kampioenschap, dat voor de Europese Federatie aanleiding was om de Belgische BAC alle lof toe te zwaaien voor de organisatie.
Voorafgaande aan de slotdag leek thuisrijder Gerald van Pollaert kansrijk, maar in de slotrit werd hij uitgeschakeld en verspeelde zijn titel daarmee. Hierdoor lag de weg vrij voor de Spanjaard Carlos Alberto Cruellas Munar, die met een overwinning in de laatste race de titel kon binnenhalen. Het is de eerste eindzege van een Spanjaard in het Europees Kampioenschap, nadat de Spaande amateurs zich pas een paar jaar geleden aansloten bij de Europese Fegat. Cruellas was zelf onder de indruk en verklaarde dat het in Spanje als een grote verrassing zal worden gezien. “Alleen in Mallorca en Ibiza wordt er aan draverijen gedaan, elders in Spanje niet. Onze regio zal een beetje trots zijn dat ik de eerste Europese titel heb meegebracht.” Aanzienlijk minder plezierig eindigde het toernooi voor Wim Brouwer, die tijdens de koersen in Tongeren vernam dat zijn vader Tinus Brouwer een fatale hartaanval had gekregen. De amateurrijder uit Delfgauw keerde uiteraard meteen huiswaarts. Op de afsluitende viering werd voor hem een moment van stilte ingelast.
Uitslag:
1. Carlos Alberto Cruellas Munar(Spanje) 40,
2. Thomas Mjoen (Noorwegen) 37,
3. André Pögel (Duitsland) 35,
4. Pierre Divare (Frankrijk) 33,
5. Grerogy Makarevitsj (Rusland) 32,
6. Robert Varhidi (Hongarije) 32,
7. Gerald van Pollaert (België) 30,
8. Christian Mayr (Oostenrijk) 29,
9. Hannu Korpi (Finland) 27,
10. Giuseppe Lombardo (Italië) 25,
11. Lubomir Rokyta (Tsjechië) 22,
12. Wim Brouwer (Nederland) 16,
13. Jimmi Nielsen (Denemarken) 13,
Kent Knutsson (Zweden) 12,
Jean-Claude Gardaz (Zwitserland) 10.
MÖNCHENGLADBACH – Ooit vochten ze geweldige gevechten met elkaar uit, Arend de Wrede zijn Udo Quick en Wim Velis met Uno Hazelaar. Die namen komen onmiddellijk bovendrijven als de door Michel Stassen gefokte Udo Hazelaar aan het vertrek staat. De zes jaar oude ruin is ruim twintig jaar na zijn 'naamgevers' in Duitsland succesvol actief. Op tweede Paasdag werd hij met Reinier Feelders winnaar in Mönchengladbach.
Het was de vierde maal dat Feelders een koers won met Udo Hazelaar, helaas steeds wanneer er weinig in de prijzenpot zat. Wat dat betreft staat het er bij onze oosterburen nog altijd slechter voor dan bij ons. Tijdens de meeting in Mönchengladbach boekten ook Harry Pools en Gerard Gooren als trainer een succes, met respectievelijk Jaras Lonny en Corami Boszorg. Met name Harry Pools is momenteel in Duitsland uiterst succesvol. Hij staat bij de vijf meest winnende trainers…
Voor de rijders die een stap overwegen naar Zweden of Noorwegen was het een leerzaam Paasweekeinde. Ook in Alkmaar joeg de sneeuw bij vlagen over de baan. De man die in Noorwegen zijn grootste succes ooit boekte, kon op Paasmaandag het beste met die omstandigheden overweg. Hugo Langeweg Jr won liefst vier koersen.
Typisch Typical Meadow [] De meeting was gesponsord door Henk Geels Evenementen en Wibona BV, waarbij iedere winnende combinatie werd voorzien van een grote kruiwagen met producten. Met name Langeweg jr had wel oog voor de traktaties, want hij won meteen met Yin Summerland, die in Alkmaar wat aan het vertrouwen mocht werken. In de derde koers voerde Langeweg King Arthur voor Henk Mulder naar de bloemen. De eigenaartrainer zond de hengst onlangs in een laatste poging naar Langeweg. “Dan zie je wat voor een vakman Hugo is, want in de paar maanden dat hij daar staat, wint hij al drie keer.”
Naast Yin Summerland stuurde de Schagerbrugse stal nog een winnende zoon van Out of the Blue (en van fokker Bram Kooy) naar Alkmaar, Yewel Summerland. Het halfbroertje van Derbywinnaar Time Out hoefde zich ogenschijnlijk nauwelijks in te spannen. Het was de opmaat van het grootste dagsucces van de Schagerbrugger, de winst in de Grote Paasprijs, een koers waarvan de naam van junior nog niet op de erelijst stond. Typical Meadow nam revanche voor vorig jaar, toen hij derde werd achter Patty Shoeing. Nu waren de rollen precies omgedraaid. Inmiddels is Typical Meadow eigendom van de regionale eigenarengroep De Moneymakers, die in Mistral Wiba destijds een eerste koerspaard bezaten.
Voor de vijfde zege van de kampioensstal zorgde in de afsluitende amateurkoers Vouriante, die gereden werd door amateur Gert Jan de Vries. Voor hem was het de eerste winst in eigen land, al was hij in Duitsland wel al drie maal succesvol.
Wolment Schermer imponeerde met een zege in handen van Hans Crébas. “De eigenaren Siem de Jongh en Gerard Hoetmer komen hier uit de omgeving, vandaar dat we vandaag hier aan de start kwamen. Met haar lange loop moet ze wat rustig op de been gebracht worden, maar ik had genoeg vertrouwen in de merrie om te wachten tot de laatste kilometer”, meldde Crébas over de klasserijke merrie.
Koos Minck mocht zich als eigenaar twee keer melden. Eerst was er de winst van Walker Vrijthout met Tom Kooyman. Vervolgens was ook Upcoming River voor Minck present bij de huldiging. De Lisserbroeker toonde zich vooral content met de enorme bokaal die hij uit handen van Henk Geels ontving.
Syrene Promise tekende voor een zege met de Zandvoortse Annemiek Beekman en de montédraverij werd eenpure machtsdemonstratie van Swiebertje Kes met Susan Wiedijk. Niels Jongejans verstevigde zijn positie als beste leerling op Alkmaarse bodem met een nieuwe zege van Sjef Boko.
Zelfs de grootste toppers gaan weleens onderuit. De nederlaag van Virgill Boko op eerste Paasdag tegen Procol Harum behoorde zonder meer tot de categorie sensationeel. De beste Europese vierjarige van vorig jaar liep in zijn koers weliswaar de snelste tijd, maar slaagde er niet in om twintig meter achterstand op zowel Procol Harum als de als een komeet vertrokken Sir Groenhof goed te maken.
Sensatie op Duindigt [] Naar de oorzaak blijft het vooralsnog gissen, maar niet voor niets bestelde trainer Hugo Langeweg voor een dag later de dierenarts voor een controle. Het zou echter geen recht doen aan de fantastische prestatie van Procol Harum om te zeggen dat zijn zege alleen te danken was aan het falen van de favoriet. Zoiets komt nu eenmaal voor in een sport die niet door machines wordt beoefend.
Procol Harum is een alleskunner, die tegenwoordig onder de hoede van Wim Duivenvoorden ondanks zijn voor een draver hoge leeftijd (tien) nog altijd zijn toontje meeblaast. Hij is zoon van een razendsnelle kortebaner (de merrie Evita Jorishof), won met Susan Wiedijk talloze montékoersen, blonk op het Alkmaarse ovaaltje onder meer uit in de semiklassieke Gouden Hoef en eigenaar Karel Gerrits staat met de ruin zijn mannetje in amateurkoersen. Overigens niet alleen in Nederland, maar ook in Duitsland. Dat hij in de slotfase tempomaker Sir Groenhof terugwees, zegt al iets over zijn niet geringe klasse. Het zou dus best kunnen dat de veteraan dit jaar wel vaker in dergelijke koersen gaat stunten, al zette Virgill Boko van de deelnemers wel met afstand de snelste tijd van de koers neer.
De openingskoers ging naar de in Belgische kleuren lopende hengst Volman Lauwers, die met de Turnhoutse Gaby Hendrickx de koers voor de liefhebbers won. De hengst zegevierde na ruim een half jaar weer eens en had duidelijk baat bij de assistentie van de trouwe koersbezoekster 'tante Wil', de Haagse die alle koersen in het land bezoekt. De tweede amateurkoers van de dag werd gewonnen door Maasdijker Piet Solleveld, die zijn eigen Tepee River naar de winst reed. De ruin draait al meerdere jaren op hoog niveau mee, maar is nogal afhankelijk van het koersverloop. Hij prefereert een voortdurend hoog tempo, omdat hij het op pure snelheid vaak net niet af kan maken.
Tom Kooyman heeft met Quick du Vivier een goudhaantje op stal. De Duits gefokte hengst keerde met meerdere zeges terug uit zijn geboorteland, won onlangs al sterk in Wolvega en dicteerde nu de tweede koers van de dag in een verbluffende nieuwe recordtijd van 1.15,2. Tot welke daden de draver in staat is, blijft nog even gissen, maar dat hij destijds voor 900 euro werd geveild zegt genoeg over het geringe vertrouwen dat men aanvankelijk in hem had. Zijn eerste trainer Peter Strooper kwam daar echter ook al snel van terug en mikte zelfs nog even op een start in de Duitse Derby.
Ruud Pools won met de Fransman Oh Boy, die in eigen land zonder veel succes over langere afstanden aantrad. De vorige keer liet de zoon van de populaire dekhengst Coktail Jet echter achter de Italiaanse Lacoste BI al zien toch wel enige genen te hebben meegekregen van zijn vader. Hij won bij zijn tweede start in ons land zijn eerste koers. Een andere Fransman die won was Prazer Bocain, die zijn serie Nederlandse zeges onlangs zag afgebroken in Frankrijk. Ook toen had er volgens trainer Bas Crébas echter meer ingezeten.
Ook het renseizoen ging weer van start op Duindigt, hetgeen maar goed was, want anders was de Paasmeeting een wel heel karige geweest. De eerste volbloed die won op de 'heilige grond' was dit jaar Point Pleasant. De ruin uit de successtal van Jan Pubben had in Duitsland al zijn visitekaartje afgegeven en werd nu door de Belg Stephen Hellyn naar een overtuigende zege gereden. De tweede ren was voorbehouden aan de amateurjockeys, waarbij Paula Wolters-Flierman met Salvatore de snelste was. Gaat de oud-kampioene op jacht naar een nieuw gouden petje…?
In het Friese Wolvega werd een compact programma van acht koersen afgewerkt. Net als een dag eerder in Groningen was ook nu Cees Kamminga de man van de dag. Wist hij vrijdag vier keer te winnen, op Paaszaterdag voegde hij er nog twee zeges aan toen met favoriet Wildfire en de meer verrassende Duitser Avanti Bongard.
Weer twee maal Kamminga [] Kamminga leverde met Wildfire meteen de eerste winnaar van de dag. De zoon van Ganymede steekt al langere tijd in uitstekende vorm: in zijn laatste zes starts boekte hij vier zeges en twee keer was hij runner up. Ook de dagsluiting werd verricht door Kamminga. De Willemsoorder reed de Duitse hengst Avanti Bongard naar de winst. In een adembenemende finish troefde hij met een machtige slotaanval aan de buitenzijde de fel weerwerk biedende Udo Siebar en Rocket Space af. Het comité moest zelfs de film laten ontwikkelen om de winnaar aan te wijzen. Dat bleek Kamminga te zijn, die daarmee zijn zesde winst in twee dagen boekte.
Er was een aantal erkende seriewinnaars actief in Wolvega. Op de prestaties van Dante de Linde staat in Wolvega nauwelijks maat. De fraai gefokte merrie werd bij haar heroptreden door vaste rijder André Bakker naar de winst gereden, de achtste keer in tien starts. De overige keren was de draver van Karst Zwarteveen met een tweede en een derde plek trouwens ook voorin te vinden. De inwoner van Ter Idzard had al eerder succesvolle paarden, zoals de bovenmodale Farao Kievitshof. Ook Worship Limburgia is een merrie met aspiraties, getuige de derde winst op rij in Friesland. Daarvoor faalde ze, maar dat had volgens haar rijder Ruud Pools meer te maken met de baan van Alkmaar, waar ze niet goed uit de voeten kon.
Ook Evelyn Honey won voor de derde maal in successie. De door Patrick de Haan in het Noord-Hollandse Barsingerhorn getrainde merrie zette de snelste tijd van de dag neer en verbeterde in 1.17,4 ook nog eens haar record.
Peter Strooper heeft in Callantsoog momenteel niet de kostbare viervoeters staan zoals in het verleden, toen hij in eigen land drie Derbywinnaars afleverde. De kustbewoner doet het bij de driejarigen nu vooral met goedkoper materiaal, zoals de driejarige Yappie Paasloo, een zoon van Milo Windspiel met wie Strooper ooit zijn eerste Derby in ons land won. De hengst van Strooper's steun en toeverlaat Mayvor Johansson was zelfs als cadeautje van fokker De Boer uit Paasloo wel erg goedkoop, maar opende zijn loopbaan desalniettemin met een knappe zege.
De zege van Radetzky Strauss was opvallend. De zoon van de uitstekende fokmerrie Doris Buitenzorg (Swiebertje Kes, Johan Strauss, One Way Ticket) was bij zijn laatste zeges vooral op de grasbanen heer en meester, maar sloeg sinds tijden nu ook weer eens toe op een A-baan. Rijder van dienst was de succesvolle leerlingpikeur Rick Ebbinge. De muzikale naam dankt Radetzky Strauss trouwens deels aan zijn vader Strausie. Fokker Van Vliet maakte met Doris Buitenzorg veel gebruik van de hengst, die nog altijd dekdiensten verricht.
De enige koers voor de amateurrijders ging naar de trouwe Empire Hanover. De vooral op de baan van Alkmaar succesvolle ruin werd – uiteraard – door kampioensamatrice Hiltje Tjalsma naar de winst gereden.
Met vier zeges en een tweede plaats in de Gouden Stakes was Cees Kamminga natuurlijk de man van de dag in het Groninger Stadspark. Vooral zijn zege met Topass Medo was imponerend. De merrie zou als driejarige gedekt worden, maar het besluit nog even door te koersen blijkt een gouden greep te zijn geweest.
Cees’ kwartet [] De eerste meeting van het jaar in Groningen kende redelijke publieke belangstelling. De toeschouwers zagen hoe Kamminga al in de derde koers met Urban BN fraai won na een aanval in het derde spoor. Na de in Groningen debuterende Urban BN was het de beurt aan Topass Medo om de tweede winnaar van de dag te worden voor de 43-jarige Willemsoorder. Met een schitterend eindschot rekende het fokproduct van Jan Meinders uit het naburige Peize af met de concurrentie. “Ik had natuurlijk in Urbie J een ideale gangmaker en van de merrie was al duidelijk dat de grote vorm eraan zat te komen. Achteraf is het mooi dat ze na haar derde koersjaar niet is gedekt, want mede met dank aan haar spijkerharde beenwerk kan ze nog mooie dingen laten zien”, aldus Kamminga.
Nummer drie reed hij in de voorlaatste koers over de meet. Urania Stardust bewees niet voor niets een halfzusje te zijn van Derbywinnaar Nigel Stardust. “Maar vorig jaar was ze al goed op Groningen.” Op de uitstekend berijdbare baan werden bij vlagen trouwens uitstekende tijden neergezet. De slotwinnaar leverde Kamminga met Veto Hollande, die na een hele serie plaatsgeldjes eindelijk weer eens won sinds september 2007.
De Gouden Stakes moest Kamminga laten lopen aan Unknown Crafts met Maria Poort, die na een hele serie tweede plaatsen (zes op rij) weer eens het zoet der overwinning smaakte. Urbano Crown kwam met Kamminga nog snel dichterbij, maar de winnende tijd van 1.15,0 van Unknown Crafts geeft al een hoe snel het was gegaan. “En dan is 1700 meter net even te kort”, aldus Kamminga.
Ruud Pools leverde de eerste twee winnaars van de dag. Eerst reed hij voor eigenaar Fred Handelaar de rappe Vegas Rich naar een makkelijke zege. Waar Pools in die openingskoers van kop af won, deed hij dat in de tweede draverij volgens een ander recept. Met Vip Woldhoeve uit het entrainement van Rosalie Janssen uit Een ging hij in de slotfase in de aanval. Het was de eerste winst voor de ruin.
Trainer Rob de Vlieger scoorde op de openingsdag eveneens een dubbel. De Zwaanshoeker won zelf met de voormalige kortebaantopper Utah Alki, die uiteraard meteen de kop greep. Wala Alki had het met Hiltje Tjalsma misschien nog iets makkelijker. In een door springers uitgehold veldje won de amatricekampioene. De in Medemblik opgegroeide Alki-dravers blijken momenteel in topvorm te steken.
Één zege ging er naar een leerling. Assendelver Niels Jongejans reed met Wiba Inova een mooie winnaar voor eigenaar Sjerps uit Hoorn, die de draver destijds kocht tijdens een veiling. Jongejans nam meteen de leiding en liet zich niet meer achterhalen.
